Osmanlı-Safevî Kıskacında Kızılbaşlar

Kızılbaşlığın doğuşu ve Safevî Devleti’nin kuruluşu Safevî şeyhlerinin dinî-siyasî etkisinde kalan Osmanlı, Karakoyunlu, Akkoyunlu, Memlük, Dulkadirli, Karamanlı ve Ramazanlıların hâkimiyeti altındaki Anadolu, İran, Azerbaycan ve Suriye gibi geniş bir coğrafyaya dağılan konar-göçerlerden koparak şeyhlerin etrafında birleşen oymakların eseridir. İsyanlar, isyan girişimleri ve Kızılbaşların İran şahlarıyla ilişkilerini devam ettirmeleri Osmanlı Devleti’ndeki güvenlik kaygılarını had safhaya taşımıştır. Bu yüzden 16. yüzyıldan itibaren Kızılbaş ismi devlet muhalifi ve isyancı zümreler manasında kullanılmıştır. Ayrıca zamanla buna dinî bir boyut da eklenerek zındık, râfizî ve mülhid deyimleriyle sapık, yoldan çıkmış ve inkârcı olarak tanımlanmışlardır.

•Kızılbaşlık inancının esasları nelerdir?

•Alevîlik ile Kızılbaşlık arasındaki fark nedir?

•Anadolu’da Kızılbaşlığın doğuşunu tetikleyen sebepler nelerdir?

•Kızılbaşlar en çok Anadolu’nun hangi bölgelerine yerleşmişlerdi?

•Osmanlı yönetimi ile Kızılbaşların arasındaki anlaşmazlıkların sebepleri nelerdi?

•Osmanlı belgelerine Kızılbaş fetreti olarak yansıyan 1510-1530’lu yıllarda neler yaşandı?

•I. Selim 1514’teki Çaldıran Seferi öncesinde 40.000 Kızılbaş’ı katlettirmiş miydi?

•Bu konuyla alakalı dönemin Osmanlı-Safevî kaynaklarıyla birlikte nüfus verilerini barındıran tahrir defterlerinde neler yazıyor?

•Osmanlı yönetiminin Kızılbaşlarla aynı inançlara sahip Bektaşilere karşı tutumu nasıldı?

•Şah İsmail’in isyanıyla Osmanlı Devleti için başlayan "Doğu Sorunu” nasıl çözülmeye çalışılmıştır?

•II. Abdülhamid’in "İslâm birliği” adıyla Kızılbaşlara uyguladığı siyaset neydi?

Anadolu Tasavvuf Tarihi alanında yaptığı çalışmalarla bilinen Prof. Dr. Sadullah Gülten, Osmanlı-Safevî Kıskacında Kızılbaşlar adını verdiği çalışmasında bu toprakların en çok tartışılan dinî grubu Kızılbaşlıkla alakalı tüm bu soruları cevaplamakla kalmıyor doğru bilinen birçok yanlışı da düzeltiyor.