Allah'a Dönüş

Erken dönem tasavvufunun en önemli temsilcilerinden biri olan ve döneminde "Şeyhlerin Şeyhi" olarak anılan Hâris el-Muhâsibî Hazretlerinin Allah'a Dönüş adlı eseri, kendisinin ilimde önem verdiği noktaları kalem kalem anlattığı ve Hasan-ı Basrî'den etkilenen Muhâsibî metodunun ve düşüncesinin temel taşlarını bir arada verdiği temel bir eser olması hasebiyle çok önemlidir. 

Döneminde özgün bir metot kullanılarak soru-cevap tarzında manadan kaleme dökülmüş bu eserin esas noktası; Allah'a, tövbe ile dönüş ve bu arınmadan sonra gelişen Allah'a doğru seyir yolunda, nefs muhasebesi üzere gelişen hallerin açıklanması üzerinedir. Tasavvuf anlayışında "hal"lere oldukça önem veren Muhâsibî, nefs muhasebesinde ilk adım olan tövbeden sonra gelen vera', zühd, doğruluk, ihlas, sabır, rıza, marifet, ibret, kalp temizliği, bilgelik, hayâ ve zarafet gibi basamakları ve zararlarından en çok bahsettiği kavram olan riyayı kendine has derin üslubuyla açıklayarak erken dönemde bıraktığı manevî mirasını bugüne taşıyor. 

Cüneyd-i Bağdâdî'nin hocası olan, İmam Gazzâlî'nin İhyasında metodunu kullandığı büyük zat Muhâsibî Hazretlerinin bu özlü, derin, etkili eseri manevî arınma yolunda ilk adımını atmak ve ilerleyişini bu halleri doğru idrak ederek devam etmek isteyenler için bir rehber görevi görüyor.